Trung Quốc
Trung Quốc là quốc gia đầu tiên phát triển máy bay chiến đấu
thế hệ thứ 5 cho Không quân Quân Giải phóng Nhân dân (PLA), quốc gia đầu tiên
sau Mỹ và sau đó là Nga. Nhưng tập đoàn xuất khẩu vũ khí nhà nước Nga Rostec
cho biết, ban lãnh đạo rất lạc quan tin rằng PLA có thể là khách hàng đầu tiên
của Su-57.
Giám đốc hợp tác quốc tế và chính sách khu vực Viktor Kladov
phát biểu về tiềm năng mua sắm máy bay mới của Trung Quốc, ông nói: “Gần đây,
Trung Quốc nhận 24 máy bay Su-35 và trong hai năm tới sẽ có quyết định mua thêm
Su-35, chế tạo Su-35 nội địa hoặc mua thêm máy bay chiến đấu thế hệ thứ năm.
Ngoài ra, theo ông có một cơ hội khác cho Su-57E. Theo nhận
xét chủ quan của các chuyên gia Trung Quốc, việc xuất khẩu thêm Su-35 khó có khả
năng do J-11D nội địa của Trung Quốc, vượt trội hơn nhiều. Đánh giá về khả năng
của Su-57 của Nga, các nhà bình luận quân sự đại lục do có thể đóng vai trò bổ
sung cho J-20 nội địa, được các nhà sản xuất tích hợp nhiều công nghệ tiên tiến,
duy nhất cho thiết kế và hiện đang phục vụ trong lực lượng không quân Trung Quốc.
Mặc dù các chuyên gia quân sự Trung Quốc chỉ trích nhiều về
Su-57, nhưng chỉ có ở máy bay này mới có hệ thống vectơ lực đẩy ba chiều tiên
tiến nhất, có thể mang theo mười tên lửa hạng nặng, khả năng làm mù tên lửa dẫn
đường hồng ngoại bằng hệ thống đối phó hồng ngoại định hướng độc đáo và được
trang bị một số loại vũ khí chuyên dụng bao gồm tên lửa không đối không tầm xa
K-77 và R-37M, bom tàng hình dẫn đường Drel, tên lửa đạn đạo siêu âm Kh-47M2 một
số loại vũ khí đặc thù khác.
Đặc biệt, Hải quân Trung Quốc có thể có mối quan tâm mạnh mẽ
đến biến thể tấn công trên biển Su-57, do có độ tin cậy cao, khả năng mang theo
các tên lửa đạn đạo siêu âm chống tàu tầm xa mà không một máy bay nào có được.
J-20 của Trung Quốc không phù hợp với biến chế chiến trên tàu sân bay, một
phiên bản Su-57 dành cho Hải quân đang được phát triển có thể tăng cường rất
đáng kể các không đoàn trên tàu sân bay Trung Quốc trong tương lai, một thay thế
tiềm năng cho các biến thể thế hệ 4 ++ J-15. Nhà cung cấp sẽ chuyển giao công
nghệ cho công nghiệp quốc phòng Trung Quốc nếu mua Su-57, trong đó có công nghệ
Hệ thống đối phó hồng ngoại định hướng và tên lửa Kh-37M có giá trị lớn nếu được
tích hợp vào các máy bay phản lực tàng hình Trung Quốc J-31. Từ những nguyên
nhân này, có nhiều khả năng Trung Quốc vẫn sẽ mua Su-57.
Ấn Độ
Là quốc gia đầu tiên quan tâm đến sự phát triển của Su-57, năm
2007, Ấn Độ tham gia chương trình Máy bay chiến đấu thế hệ thứ năm (FGFA), hợp
tác với Nga nhằm phát triển một biến thể máy bay chiến đấu đặc chủng cho nhu cầu
quốc phòng quốc gia, trong đó được tích hợp một số công nghệ bản địa do Hindustan
Aeronautics Ltd (HAL) phát triển.
Năm 2018, tờ Thời báo Kinh tế Ấn Độ đưa tin, quốc gia này rời
khỏi chương trình FGFA - một bài báo được nhiều nguồn tin phương Tây đăng tải,
cho rằng sự kiện này đại diện cho chiếc đinh cuối cùng đóng vào quan tài máy
bay chiến đấu thế hệ thứ 5 của Nga. Bài báo bị các quan chức Ấn Độ bác bỏ và khẳng
định rằng chương trình FGFA vẫn đang tiếp diễn.
Trong tình huống các cuộc đàm phán bị đình trệ do có phản ứng
từ nhiều phía trong giới lãnh đạo chính trị, Không quân Ấn Độ vẫn có thể mua Su-57
từ Nga mà không cần tham gia chương trình phát triển chung, không đặt ra các
yêu cầu phức tạp đối với sự phát triển các công nghệ bản địa. Ấn Độ vẫn có khả
năng cao sở hữu Su-57 với số lượng đáng kể, dù điều này sẽ ở dạng chương trình
chung FGFA trong đó có vấn đề chuyển giao một số công nghệ mà Hindustan
Aeronautics Ltd (HAL) có thể đảm nhiệm.
Ấn Độ thường xuyên là khách hàng đầu tiên của tất cả các thiết
kế máy bay chiến đấu mới của Liên Xô và Nga kể từ những năm 1960, MIG-21,
MiG-23 và MiG-25 đến MiG-29 và Su-30MKI. Hạm đội máy bay chiến đấu của Nga hiện
đang là xương sống, chủ lực của Không quân Ấn Độ. New Delhi có kế hoạch sở hữu
hơn 300 máy bay chiến đấu tiên tiến nhất Su-30MKI Ấn Độ.
Trong tình huống các máy bay thế hệ thứ năm của nước láng giềng
Trung Quốc phát triển nhanh chóng, nước láng giềng Pakistan có khả năng mua máy
bay chiến đấu thế hệ thứ năm đầu tiên vào những năm 2020, loại máy bay của
Pakistan được lắp đặt động cơ đơn, tương tự như F-35 nhưng nhẹ hơn, hợp tác phát
triển với Trung Quốc trong khuôn khổ dự án AZM, Su-57 có thể cho phép Ấn Độ có lợi
thế hơn nhiều so với các nước láng giềng.
Su-57 có thể đảm nhiệm những nhiệm vụ tương tự như tiêm kích
đa nhiệm Su-30MKI, rất linh hoạt trong chiến đấu, có thể thực hiện các nhiệm vụ
như ném bom các loại, tấn công hạm tàu, săn diệt máy bay AWACS và chiếm ưu thế
trên không.
Hơn thế, Su-57 có thể giải quyết xuất sắc những nhiệm vụ
quan trọng theo sứ mệnh được giao của Không quân Ấn Độ, trong đó có phóng tên lửa
hành trình siêu âm mang đầu đạn hạt nhân, chiếm ưu thế trên không và đột nhập qua
hệ thống phòng không mạnh của đối phương. Khi mua sắm với số lượng đủ lớn,
không quân Ấn Độ sẽ có được sự thay đổi lớn cán cân sức mạnh trên không
Algeria
Là khách hàng quốc phòng lớn của Nga, Algeria có phương pháp
mua sắm trang bị duy nhất do giữ bí mật tuyệt đối những vấn đề liên quan đến mua
sắm vũ khí hiện tại và trong tương lai. Các thương vụ mua thường là tin đồn
không căn cứ cho đến khi vũ khí trang bị được đưa vào biên chế và công bố trên truyền
thông.
Ngân sách quốc phòng hàng năm trên 10 tỷ USD, quân đội Algeria
đến thời điểm này là quân đội hiện đại và có năng lực tác chiến cao nhất, áp đảo
nhất ở châu Phi nhờ trang bị các hệ thống vũ khí hiện đại của Nga.
Chiến dịch ném bom NATO của các quốc gia châu Âu nhằm vào nước
láng giềng Libya là nguyên nhân khiến Algeria tập trung các các khoản đầu tư lớn
nhằm tăng cường khả năng tác chiến trên không và chống tiếp cận hàng hải, sẵn
sàng ngăn chặn và đánh trả một cuộc tấn công không hải tiềm tàng của phương
Tây.
Chính vì vậy Algeria mua sắm hệ thống phòng không S-400 và
Pantsir-SM cùng nhiều hệ thống khác, theo một số nguồn tin, quốc gia này đã đặt
mua các máy bay chiếm ưu thế trên không Su-35 nhằm tăng cường cho các phi đội
máy bay Su-30MKA hiện có.
Giống như Ấn Độ, Algeria đã mua tất cả các máy bay chiến đấu
tốt nhất của Liên Xô và Nga từ những năm 1960, nhưng không quân quốc gia này
không duy trì biên chế các máy bay cũ, đã cho nghỉ hưu các loại MiG-21 và
MiG-23 để thay thế bằng các máy bay thế hệ thứ tư mới hơn.
Mua sắm Su-57 có khả năng cao, hoặc để thay thế các máy bay
phản lực hiện có hoặc mở rộng năng lực tác chiến của Không quân. Trong tình huống
nền kinh tế đang ở giai đoạn suy thoái, lựa chọn thứ hai có thể được hiểu là sẽ
mua các máy bay chiến đấu thế hệ tiếp khi các tiêm kích Su-30MKA vẫn đang trong
biên chế sẵn sàng chiến đấu, có thể trong những năm 2030.
Trong giai đoạn hiện nay, các cường quốc châu Âu đang bắt đầu
sở hữu các máy bay tàng hình thế hệ thứ 5 của Mỹ và mong muốn phát triển máy
bay thế hệ thứ sáu, việc mua sắm các tiêm kích tàng hình Su-57 trước sẽ trở
thành bức thiết. Tiêm kích tàng hình sẽ nâng cao chất lượng không quân Algeria,
trở thành lực lượng răn đe ngăn chặn chống lại cuộc tấn công can thiệp của
phương Tây.
Được trang bị tên lửa hành trình siêu thanh Kh-47M2, các căn
cứ không quân và trung tâm chỉ huy trên khắp châu Âu đều nằm trong tầm tấn
công, tính năng siêu cơ động khiến khả năng không chiến của Su-57 có thể vượt
trội hơn bất cứ máy bay nào trong biên chế sẵn sàng chiến đấu của châu Âu trong
tương lai gần.
Việt Nam
Trên truyền thông Việt Nam, thông tin về dự kiến mua sắm Su-57
xuất hiện vào giữa năm 2017, theo thông tin này, Việt Nam lên kế hoạch mua 12-24
máy bay chiến đấu Su-57 trong giai đoạn năm 2030-2035, thay thế một phần của lực
lượng máy bay tiêm kích đa nhiệm Su-27 và Su-30 hiện có trong 3 trung đoàn, một
trung đoàn khác là các máy bay cường kích chiến trường Su-22M3 và M4. Những máy
bay cường kích chiến trường này cũng đã quá tuổi về hưu. Nhiều thông tin tiếp
theo về việc mua sắm này xuất hiện vào đầu tháng 01.2019 nhưng không có quan chức
cao cấp nào xác nhận.
Việt Nam luôn là khách hàng truyền thống vũ khí trang bị của
Liên Xô và Nga từ thời chiến tranh Việt Nam, MiG-21 là lực lượng chủ lực và
cũng tìm thấy vinh quang của minh trên bầu trời miền Bắc trong Chiến tranh Việt
Nam, sau đó Việt Nam đã mua lại MiG-23 để cân bằng sức mạnh với láng giềng
Trung Quốc.
Quân đội Việt Nam phát triển một lực lượng không quân nhỏ
nhưng tinh nhuệ, ưu tiên các máy bay chiến đấu chuyên dụng cao cấp dòng Su-27.
Với sự phát triển của nền kinh tế Việt Nam hoàn toàn có khả năng mua sắm Su-57 trong
tương lai, kế thừa trực tiếp các máy bay Su-27 và Su-30, chuyển các máy bay thế
hệ cũ hơn trở thành các máy bay tiêm kích đa nhiệm với khả năng tấn công mặt đất.
Không quân Việt Nam hiện đang phải đối mặt với một thế hệ
các máy bay chiến đấu chiếm ưu thế trên không mới nhất của không quân PLA Trung
Quốc như J-20, Su-35 và J-11D. Phương án mua sắm Su-57 có lẽ là giải pháp duy
nhất hiệu quả để duy trì một sức mạnh răn đe, ngăn chặn trong bối cảnh hiện đại
hóa nhanh chóng vũ khí trang thiết bị tấn công đường không của Trung Quốc.
Với những vũ khí đánh trả chủ lực của Việt Nam, trong đó có
nhiều loại phương tiện cũ mới, bao gồm cả tên lửa đạn đạo Scud và máy bay cường
kích chiến trường Su-22, Su-57 có thể tăng cường đáng kể khả năng răn đe của quốc
gia.
Máy bay tiêm kích tàng hình thế hệ 5 có độ tin cậy cao, được
trang bị tên lửa đạn đạo siêu âm Kh-47M2 hoặc tên lửa hành trình nhẹ hơn có thể
tiến công hiệu quả vào các căn cứ không quân, các cơ sở quân sự hoặc là một
phương tiện săn tàu hiệu quả. Tên lửa Kh-47M2 có thể vô hiệu hóa bất kỳ tàu mặt
nước hiện có nào với một đòn tấn công trực tiếp duy nhất trên phạm vi an toàn. Khả
năng mua sắm Su-57 của Việt Nam rất cao, dù điều này khó có thể xảy ra trong những
năm 2020.
Thổ Nhĩ Kỳ
Khả năng Thổ Nhĩ Kỳ mua Su-57 không chắc chắn, vì không giống
như các khách hàng tiềm năng khác, đây là khách hàng lâu năm của máy bay chiến
đấu phương Tây, quốc gia này còn là thành viên NATO. Nhưng Thổ Nhĩ Kỳ trong cuộc
chiến Syria ngày càng sẵn sàng tìm đến các nguồn không thuộc phương Tây khi nguồn
cung của Mỹ và châu Âu không cung cấp các hệ thống có chất lượng như mong muốn
của quốc gia này. Điển hình là quyết tâm mua hệ thống phòng không S-400 và mua
một số lượng lớn xe tăng chiến đấu K2 Black Panther của Hàn Quốc.
Chính quyền Thổ Nhĩ Kỳ cho rằng các cường quốc phương Tây
chơi con bài hai mặt, tham gia hỗ trợ một cuộc đảo chính quân sự thất bại chống
lại chính phủ vào năm 2016, tiếp tục hỗ trợ cho các tổ chức chống chính phủ như
những người Gulenists, dân quân người Kurd ở các nước láng giềng. Mỹ đã lên tiếng
đe dọa chấm dứt quan hệ đối tác Thổ Nhĩ Kỳ trong chương trình máy bay tàng hình
F-35, áp dụng các biện pháp trừng phạt kinh tế đối với việc mua sắm hệ thống
S-400 của Nga có nhiều nguy cơ buộc nước này chuyển sang nguồn cung cấp máy bay
chiến đấu thế hệ 5 khác, trong đó Su-57 của Nga là một lựa chọn hàng đầu
Khả năng mua sắm Su-57 được truyền thông Thổ Nhĩ Kỳ nhắc lại
nhiều lần từ giữa năm 2018, việc sản xuất các bộ phận máy bay chiến đấu của Thổ
Nhĩ Kỳ với những tính năng tương tự F-35 không thể có được những khả năng vượt
trội của Su-57 so với máy bay tiêm kích thế hệ 5 hạng nhẹ một động cơ của Mỹ.
Tiêm kích tàng hình Su-57 không chỉ vượt trội lớn về thời
gian bay, tốc độ, độ cao, tải trọng hữu ích và khả năng cơ động. Máy bay còn được
trang bị các các tên lửa không đối không tiên tiến nhất với tầm bắn xa hơn, đảm
nhiệm được các nhiệm vụ không đối đất, chống chiến hạm nổi. Hơn thế nữa, máy
bay được trang bị Hệ thống đối phó hồng ngoại định hướng độc đáo, vô cùng quan
trọng trên chiến trường Trung Đông, nơi các nhóm chiến binh nổi dậy và khủng bố
sở hữu một số lượng lớn tên lửa vác MANPADS, dẫn đường bằng hồng ngoại và sẵn
sàng tấn công vào các máy bay chiến đấu của Thổ Nhĩ Kỳ.
Với những F-35 cung cấp cho Thổ Nhĩ Kỳ, Mỹ áp đặt những hạn
chế đối với phần mềm điều khiển, một 'phiên bản hạ cấp' nhằm đảm bảo ưu thế của
không quân Israel làm tăng thêm sức hấp dẫn của Su-57 như một giải pháp thay thế.
Sở hữu Su-57, Thổ Nhĩ Kỳ sẽ là quốc gia có được tiêm kích chiếm ưu thế trên
không siêu tiên tiến mà không một quốc gia nào ở Trung Đông có được.
Nhưng việc mua sắm Su-57 sẽ khiến các quốc gia đồng minh
NATO xa lánh Thổ Nhĩ Kỳ, trong tình huống khác là loại bỏ Thổ Nhĩ Kỳ, điều mà Ankara
trong thời gian dài cố gắng tránh để xảy ra. Rất có thể Thổ Nhĩ Kỳ sẽ cố gắng duy
trì quan hệ với khối quân sự phương Tây, chấp nhận mức trừng phạt tối thiểu vì
mua S-400.
Trường hợp buộc phải mua Su-57 chi có thể xảy ra khi Thổ Nhĩ
Kỳ tiếp tục bị khiêu khích và có dấu hiệu cho thấy, Mỹ và phương Tây ủng hộ một
cuộc “cách mạng màu” ở quốc gia này.
Trịnh Thái Bằng